Ủy ban Thường vụ Quốc hội góp ý gì để ngành đường sắt bứt phá

Đăng ngày:

Ngành đường sắt ưu tiên phát triển công nghiệp chế tạo

Thông qua chủ trương đầu tư đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng

Quốc hội chốt đầu tư 'siêu dự án' đường sắt, doanh nghiệp sẵn sàng

Bổ sung quy định phát triển công nghiệp đường sắt

Ngày 10/3, tại Nhà Quốc hội, thực hiện chương trình Phiên họp thứ 43,

Ủy ban Thường vụ Quốc hội

cho ý kiến về dự án Luật Đường sắt .

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp

Trình bày Tờ trình về dự án Luật Đường sắt , Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy cho biết, mục tiêu xây dựng dự án Luật là nhằm tiếp tục thể chế hoá chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về chính sách phát triển đường sắt; khắc phục những tồn tại, bất cập về thể chế, tạo động lực mới cho sự phát triển của ngành đường sắt, thúc đẩy tính cạnh tranh của phương thức vận tải đường sắt, phục vụ nhu cầu đi lại của nhân dân.

Đáng chú ý, về phát triển công nghiệp và nguồn nhân lực đường sắt, dự thảo Luật đã bổ sung các quy định: Một số sản phẩm công nghiệp đường sắt thuộc danh mục công nghệ cao được ưu tiên đầu tư phát triển theo quy định của pháp luật về công nghệ cao.

Dự án đầu tư xây dựng đường sắt, công trình

công nghiệp đường sắt

có gói thầu được tổ chức đấu thầu quốc tế phải có điều kiện ràng buộc nhà thầu nước ngoài thực hiện chuyển giao công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực cho đối tác Việt Nam để làm chủ công tác quản lý, vận hành, khai thác, bảo trì và từng bước làm chủ công nghệ.

Nhà thầu, chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng đường sắt và dự án mua sắm, đóng mới đầu máy, toa xe phải ưu tiên sử dụng các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ mà trong nước có thể sản xuất, cung cấp nhằm tạo điều kiện thu hút tối đa mọi nguồn lực đầu tư, phát triển công nghiệp đường sắt, qua đó tạo ra thị trường đủ lớn góp phần phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy

Bổ sung quy định danh mục dịch vụ, hàng hóa công nghiệp đường sắt được giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng; tiêu chí lựa chọn tổ chức, doanh nghiệp nhà nước được giao nhiệm vụ hoặc tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam được đặt hàng cung cấp dịch vụ, hàng hóa công nghiệp đường sắt; nghiên cứu, ứng dụng, nhận chuyển giao công nghệ và một số chính sách đặc thù cho tổ chức, cá nhân thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ phục vụ phát triển công nghiệp đường sắt.

Do đầu tư phát triển công nghiệp đường sắt đòi hỏi nguồn vốn đầu tư rất lớn, việc bổ sung quy định này sẽ đảm bảo thị trường đầu ra cho các doanh nghiệp tiên phong yên tâm trong việc đầu tư phát triển công nghiệp đường sắt trong nước.

Đồng thời, việc bổ sung các quy định này nhằm thể chế hóa chủ trương, định hướng của Bộ Chính trị tại Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Sửa đổi, bổ sung cơ chế, chính sách về đào tạo, phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực đường sắt. Theo đó, tổ chức, cá nhân thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ phục vụ phát triển công nghiệp đường sắt được quyết định lựa chọn hình thức đấu thầu hạn chế, chỉ định thầu hoặc đặt hàng để lựa chọn nhà thầu cung ứng dịch vụ, hàng hóa; doanh nghiệp được hưởng ưu đãi như doanh nghiệp công nghệ cao theo quy định của pháp luật về công nghệ cao trong thời gian thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ.

Ngoài ra, nhận hỗ trợ từ ngân sách nhà nước để mua sắm, vận hành máy móc, thiết bị phục vụ thực hiện nhiệm vụ theo quy định của pháp luật về khoa học và công nghệ nhằm sớm tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao cho đường sắt, đáp ứng nhu cầu triển khai đầu tư xây dựng, vận hành các dự án đường sắt quan trọng quốc gia, đường sắt đô thị trong thời gian tới.

Trình bày báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án luật này, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tán thành với sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Đường sắt với những lý do như đã được nêu trong Tờ trình của Chính phủ.

Bên cạnh đó, đề nghị tiếp tục rà soát, tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế phù hợp với thực tế của Việt Nam để bảo đảm tính khả thi của một số quy định liên quan đến đầu tư, quản lý, khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt, chính sách ưu đãi, hỗ trợ phát triển đường sắt, bảo đảm an ninh, an toàn tuyệt đối cho hệ thống đường sắt. Đặc biệt, cần có các giải pháp cụ thể, đồng bộ để giải quyết các vấn đề tồn đọng trong quá trình triển khai các dự án đường sắt hiện tại, đảm bảo nguồn lực tài chính và nhân lực cho việc thực hiện các quy định trong Luật.

Cần chính sách đột phá cho ngành đường sắt

Tham gia ý kiến tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho rằng, tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9 vừa qua, Quốc hội đã ban hành nghị quyết riêng về phát triển đường sắt đô thị tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, với các cơ chế, chính sách đặc thù.

Tuy nhiên, luật hiện hành chưa phân định rõ loại hình đường sắt đô thị và tốc độ cao, thiếu các cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai hiệu quả. Do đó, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng, dự thảo luật cần nghiên cứu kỹ lưỡng, bổ sung các quy định cụ thể, trọng tâm để thúc đẩy đầu tư, phát triển và quản lý hiệu quả loại hình đường sắt đặc thù này.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng

Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính Lê Quang Mạnh nhận xét, dự thảo luật đã đưa ra một số quy định, trong đó có việc ưu tiên phát triển các sản phẩm công nghiệp đường sắt thuộc danh mục công nghệ cao theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, các quy định này chưa đủ mạnh mẽ, chưa đảm bảo áp dụng hiệu quả trong thực tiễn.

Ông Lê Quang Mạnh đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần tham khảo kỹ lưỡng Nghị quyết số 193/2025/QH15 mới được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9 với nhiều cơ chế, chính sách đặc biệt, tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Theo ông Mạnh, việc cập nhật này sẽ tạo ra một môi trường thuận lợi, khuyến khích đầu tư vào nghiên cứu, phát triển và sản xuất các sản phẩm công nghệ cao trong lĩnh vực đường sắt.

Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, việc sửa đổi Luật Đường sắt lần này phải thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, đặc biệt là Kết luận số 49-KL/TW ngày 28/2/2023 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Nghị quyết 29-NQ/TW năm 2022 về tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính Lê Quang Mạnh

Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần làm rõ nguyên nhân dẫn đến sự chậm phát triển của đường sắt Việt Nam, bao gồm việc chưa quan tâm đúng mức, thiếu nguồn kinh phí đầu tư, hoặc sự tập trung chủ yếu vào giao thông đường bộ và hàng không.

Cùng với đó, luật sửa đổi lần này cần được thiết kế ngắn gọn, súc tích, tập trung vào các chính sách đột phá để tạo ra sự bứt phá cho ngành đường sắt. Cần nghiên cứu kỹ lưỡng để luật sửa đổi thực sự mang lại hiệu quả, khắc phục những hạn chế của luật cũ, tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển của ngành đường sắt Việt Nam.

"Cần tập trung vào việc tạo ra những chính sách đột phá, mang tính chiến lược, nhằm thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của ngành đường sắt Việt Nam. Có thể xây dựng một chương riêng quy định về phát triển đường sắt tốc độ cao và đường sắt đô thị, nhằm tạo ra sự bứt phá cho ngành"

- Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Cũng theo、Chủ tịch Quốc hội, luật sửa đổi cần tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương trong quản lý đường sắt, đồng thời đảm bảo tính thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành, đặc biệt là Luật Đất đai, Luật Quy hoạch và Luật Đầu tư công. Cần loại bỏ những điều khoản không thuộc thẩm quyền của Quốc hội mà thuộc về Chính phủ hoặc Bộ Xây dựng, nhằm tránh sự chồng chéo và mâu thuẫn.

Thêm vào đó, luật mới cần chú trọng đến việc ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong quản lý, vận hành đường sắt, khuyến khích sự hợp tác giữa doanh nghiệp, viện nghiên cứu và trường đại học để nâng cao năng lực nội địa. Đồng thời, cần thúc đẩy mô hình phát triển đô thị định hướng giao thông, khai thác hiệu quả quỹ đất quanh ga đường sắt, gắn liền với phát triển đô thị thông minh và bền vững.

Thực hiện tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, luật chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc thuộc thẩm quyền của Quốc hội, dự thảo Luật Đường sắt được sắp xếp, bố cục lại gồm 8 Chương, 70 Điều; giảm 2 Chương, 17 Điều so với Luật Đường sắt 2017.

20 Tin Tức Mới Nhất